Yapay Zekanın Geleceği

21.yüzyıl günümüz kuşağı, yapay zeka geçmişi ve geleceği arasında bir köprü vazifesi görür. Yakın tarihe bakıldığında büyük beyinlerin ufak eylemleri, farkında olarak ya da olmayarak ortak bir zeminde yapay zekanın temellerini atmıştır.

Yapay Zeka Nedir?

Yapay zeka kısaca makineler aracılığıyla görüntülenen bir zeka çeşidi olup bilgisayar sisteminin insan zekasını taklit etmesidir. Yapay zeka gelişimi katlanarak hızla artış göstermiştir. Bu durum yapay zekanın insanların sosyal ve bireysel yaşantılarını çeşitli şekillerde etkilediği gibi özellikle iş hayatında ve üretim süreçlerinde etkin bir rol oynamasına neden olur.

Günümüz koşullarına bakıldığı zaman toplumun her kesiminde ve her alanında yapay zeka kullanımının var olduğu görülebilir. Öyle ki yapay zeka sistemleri, modern insanın vazgeçilmez bir parçası haline gelmiştir. Bununla birlikte yapay zekanın geleceği insanların kafalarında çeşitli soru işaretlerine yol açar. Örneğin yapay zekanın gelişmesi ve insan kontrolünden çıkması gibi ütopik konuların haricinde sayıca her geçen gün artan teknolojilerde yapay zeka kullanımı insanların yapay zekaya bakış açısını olumlu ve olumsuz anlamda ikiye böler. İnsan yaşamını daha konforlu ve hızlı hale getiren yapay zeka sisteminin gelecekte bir gün, iş hayatında büyük oranda insanın yerini alacağı fikri, yapay zekanın gelecekteki değişimlerine karşı olumsuz bir bakış açısıdır. Bununla birlikte insan kontrolünde her geçen gün daha verimli eylemleri gerçekleştirmek için kullanılan yapay zeka sadece sosyal hayat ya da iş hayatında değil bilim alanında bile insanların bulundukları noktadan çok daha ileriye ve çok daha kısa sürede varmasını sağlar. Bu açıdan bakıldığında yapay zekanın geleceği, insan yaşamı için mihenk taşlarından biridir.

Yapay zeka geçmişi ve geleceği arasında durduğumuz bu çağda henüz yapay zekanın ilk evrelerinde olduğunu söylemek mümkündür. Çünkü YZ’nın ortaya çıkması ve gelişmesi oldukça yakın tarihlerde gerçekleşmiştir. 2010 yılında yayınlanan “Yapay Zeka Geçmişi ve Geleceği” isimli kitabında yazar Nils J. Nilsson, bu teknolojinin tarihi krokisini gözler önüne serer.

Yapay Zekanın Geçmişine Kısa Bir Bakış

Yapay zeka, insan zihninin sınırları zorlamasıyla ortaya çıkan yeni nesil bir teknolojidir. Yapay zekanın günümüzde hızla gelişmesi ve hemen hemen her alana girmesi esasında biriken (kümülatif) bilgiden kaynaklıdır. Dolayısıyla ilk ortaya çıktığı zamandan bu yana çok uzun bir zaman geçmemiş olsa bile gelişimi oldukça hızlıdır. Genel hatlarıyla yapay zekanın günümüze yaklaşırken çizdiği gelişim evreleri şu şekildedir:

• İngiliz makine mühendisi Charles Babbage, 1833 ile 1871 yılları arasında programlanabilir bilgisayar kavramını ortaya çıkartarak Fark Makinesi’ni tasarlayıp çalıştırdı.

• 19 Şubat 1946'da Alan Turing, ilk defa program hafızalı bir bilgisayarın detaylı dizaynını içeren makalesini sundu.

• Yapay zeka terimi ilk olarak John McCarthy tarafından 1956 yılında bir çalıştayda kullanıldı.

• 1960'lı yılların başında ilk yüz tanıma teknikleri CIA destekli bir programla geliştirildi. 1970'lerde ise program güncellenerek insanı tanıması ve ayırt etmesi sağlandı.

• 1967'de tarihte ilk defa bilgisayarın bilgisayara karşı olduğu bir satranç maçı gerçekleştirildi. Maç berabere bitti. Aynı yılın nisan ayında bir bilgisayarın bir insana karşı satranç maçında orta düzeyde puan alması tarihe geçti.

• 1972 yılında Japonya'da WABOT-I adıyla insana benzeyen ilk akıllı robot yapıldı.

• 1974-1980 yılları arasında ilk "Yapay Zeka Kışı" yaşandı. Sebebi, yapay zeka çalışmalarını olumsuz şekilde değerlendiren yayınlar dolayısıyla devletlerin yapay zeka çalışmaları için fon ayırmaktan vazgeçmeleridir.

• 1980 sonrasında devletler arası yapay zeka rekabeti ortaya çıktı ve İngiltere ile Japonya arasındaki rekabet yapay zeka çalışmalarının hız kazanmasına neden oldu. Ancak uzman sistemler vaatlerini yerine getiremedikleri için 1987-1993 yılları arasında sürecek olan 2. Yapay Zeka Kışı ortaya çıktı.

• 1985 yılında ilk portatif (taşınabilir) bilgisayar üretildi ve piyasaya sürüldü.

• 2000'li yılların başında "Roomba" adlı elektrikli süpürge ile yapay zeka çalışmaları insan yaşamının içine dahil oldu.

• 2014 yılında Ian Goodfellow tarafından GAN (Generative Adversarial Networks) bulundu. Bu sistem, gerçeğe benzer sahte üretimler yapmaya olanak sağladı.

• 2016 tarihinde Hong Kong merkezli bir şirket olan Hanson Robotics tarafından sosyal insansı robot olarak Sophia geliştirildi.

• 2018 yılında Google, BERT’i yayınladı. Dönüştürücü ağ tabanlı BERT, kendi kendine oynayarak dünyanın en iyi satranç oyuncusu oldu.

• 2020 yılında Alphafold (protein yapısına dair tahminler gerçekleştiren yapay zeka programı), 50 yıldır üzerinde çalışmalar sürdürülen protein katlanma probleminin çözümü için yapay zeka ile büyük bir adı